گفتم: اگر بذری، خواه تخم گیاه باشد و خواه نطفه ی حیوان، در جایی مناسب نیفتد وخوراک مناسب به آن نرسد، آسیب می بیند. اما هرچه آن بذر بهتر و اصیل تر باشد، تباهی اش بیشتر است؛زیرا اثر تباه کننده ی فساد در موجودات شریف و اصیل به مراتب کارگرتر است تا در چیزهای غیر اصیل.
گفت: بدیهی است.
گفتم: پس روشن است که در نبود شرایط نشو و نما، موجودات نیک و گرانمایه بیشتر از موجودات پست آسیب می بینند.
گفت: آری، روشن است.
گفتم: آدئیمانتوس! به همین جهت بهترین و گرانمایه ترین روحها، اگر در معرض تربیت بد قرار گیرد، فاسدتر از دیگران می گردد.
سرش را به نشانه ی موافقت تکان داد.
گفتم: آیا معتقدی بزرگترین جنایتها و فجیع ترین کارها از مردم عادی سر می زند یا از طبایع توانا و خروشان که بر اثر تربیت بد فاسد شده اند؟ قبول نداری که طبایع ضعیف، منشا هیچ کار بزرگی، خواه خوب و خواه بد، نمی توانند بود؟
گفت: حق با توست.
گفتم: یک سرشت توانا و اصیل اگر از تربیتی درست برخوردار گردد، در همه ی قابلیت های انسانی سرآمد ابنای بشر می شود. ولی اگر در محیطی نامناسب به بار آید و از تربیت صحیح بی بهره بماند، جامع همه ی معایب و مفاسد می گردد؛ مگر آنکه خدا به یاری او برسد.
مثلا جوانی با سرشت زیبا و اصیل را در میان توده ی مردم –مانند مجامع سیاسی یا دادگاهها یا تماشاخانه ها یا اردوگاهها یا دیگر اجتماعات–تصور کن. این جوان هنگامی که با غوغای مردم یا صدای ابراز انزجار یا تحسین و کف زدن، روبرو می شود چه حالی پیدا می کند؟
بدیهی است تربیتی که تا آن روز به او داده شده در برابر این توفان مقاومت نمی تواند کرد؛ بلکه سیل خروشان ستایش و نکوهش، در دمی آن را می شوید و از میان می برد.
بهترین روح ها، اگر در معرض تربیت بد قرار گیرد، فاسدتر از دیگران می گردد.
افلاطون
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر